Bu haftaki yazımda, sizlere sanatçının olmazsa olmaz geçiş yolu “sanatta çıraklık” ve onun ardından da ustalığa giden yol konuları üzerinde duracağım.
Sanatçı adayı; ustalık dönemine kadar, üç değişik iç keşif safhası yaşar. Bunlar; ana başlıklar halinde:
1) Kendini keşfetme ve teknik donanım safhası,
2) Taklit veya etkiden kurtulma safhası,
3) Kadim sanatçılık (öz çizginin yakalanması) safhası.
KENDİNİ KEŞFETME
Bu ilk dönemde; müstesna bir dürtüye sahiptir sanatçı adayı. Yaradılışında mayasına katılmış sanatın soyut dilini anlama kabiliyeti ile birlikte, ilgi duyduğu alanla aşırı yoğunlaşma isteği oluşur. Çıraklık dönemi öncesidir. Doğru bir yönlendirmeye, doğru istikamete ve teknik donanıma ihtiyacı vardır. Örnek olarak gördüğü usta öğreticisi, çırağın istikametini yavaş yavaş çizerken, sanattaki karakterinin oluşmasını sağlar. Çırak, yavaş yavaş, teknik donanımını ilerletirken öğrendiklerini ne kadar çok pratiğe dökerse, sanattaki istikameti de o denli net bir görünüme sahip olacaktır.
Ustasını özümsemiş ve kalıcılık yoluna itibar eden çırak, bu sürece kadar, ilk evrede yaşadığı içsel keşif (iç patlama) ardından kendisini ikinci safhada bulur.
TAKLİT ve ETKİDEN KURTULMA
İster istemez sanatçı adayı, kendisine idol gördüğü usta öğreticiler ve ekol yaratıcısı sanatçıların etkisine girebilir. Çıraklığın olgunluk evresine kadar taklit veya etki içerisinde olsa bile, kendisindeki zengin üretim dinamiklerini devreye koyarak, ikinci içsel keşfini (iç patlamasını) yaşar. Bu ikinci iç keşif; taklit veya etkiden kurtulmanın farkındalığıdır. Bu sürecin sağlıklı tamamlanması ve yoğun üretim sürecine giren çırak, artık sanatçı olarak anılmaktadır.
KADİM SANATÇILIK (Öz çizginin yakalanması)
‘’Bir işi ne kadar kolay gösteriyorsan, o işte o kadar ustasın’’ denilen halk tabirinin ifade ettiği şekliyle, işi kolay kılma ve ustalık evresindedir sanatçı.
Kendisini kadim sürece sevk eden bu sürecin başında, üçüncü içsel keşfini (iç patlamasını) yaşar. Bu; sanatta kendi öz çizgisinin yakalandığı ve kalıcılık yolunda benzersiz bir tavrın ve ekolün oluştuğunun algılanmasıdır.
Kendini keşfetmekle başlayıp, çıraklıktan kadim usta sanatçı oluşuna kadarki süreç, bazen insan hayatında bir ömürdür. Sanatçı bu bilinç üzeredir, sanatı tüm hayatı boyunca yaşam şeklidir.
Sanat dolu günler dilerim.
Suat SANCAR
Londra TSM Korosu Bşk
